BÁO CHÍ VỚI HGO
Nhạc sĩ Hoàng Vân và bản hoà âm tự tình dân tộc
Linh Nhi - Ảnh: Hồng Nam
06:14 - 26/07/2025
114
Trong hai đêm 24 và 25/7, khán giả Nhà hát Hồ Gươm - những yêu thích âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Vân như được hồi tưởng lại không khí của những năm tháng kháng chiến tuy gian khó nhưng cũng đầy hào hùng của dân tộc và cả thời khắc chuyển giao trong những ngày đất nước hoà bình, bước vào xây dựng cuộc sống mới bằng niềm tin tươi sáng vào tương lai. Tất cả như thước phim quay chậm tái hiện lại “một thời đạn bom, một thời hòa bình”.
Với hơn 20 tác phẩm được biểu diễn trong chương trình, từ bản “Giao hưởng thơ số 2 - chương I” mang sắc thái trang nghiêm, đến những ca khúc, hợp xướng, chương trình Không đơn thuần tái hiện những tác phẩm quen thuộc, mà phản ánh đầy đủ chân dung âm nhạc Hoàng Vân từ hành khúc cách mạng, ca khúc về cuộc sống lao động, sản xuất đến những bản tình ca sâu lắng, giàu chất thơ.
Ông Lê Dũng (nguyên Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao) cho rằng: “Đây là một chương trình hết sức xuất sắc. Nhạc sĩ Hoàng Vân vốn đã rất nổi tiếng, từng giai điệu đã in sâu trong ký ức bao người trong đó có tôi. hững tác phẩm ấy như được vang lên giàu cảm xúc hơn, lắng đọng, khiến tôi nhớ lại những năm tháng kháng chiến, nhớ về những người chiến sĩ, người công nhân, những con người đã hy sinh thầm lặng vì nền độc lập của Tổ quốc. Tôi vô cùng cảm động vì di sản âm nhạc quý giá của nhạc sĩ Hoàng Vân để lại, mà còn cảm phục người con trai, Lê Phi Phi, con gái Lê Y Linh đã tiếp nối, lan tỏa di sản ấy đến thế hệ hôm nay”.
Bút pháp trong sáng tạo của nhạc sĩ Hoàng Vân phản ánh sự đang dạng ở thể loại, phong phú ở đề tài, thể hiện cảm xúc tưởng chừng đối lập: hùng tráng nhưng trữ tình, sử thi nhưng cũng rất đỗi đời thường. Ông có khả năng khai thác và chuyển hóa âm nhạc dân gian, ngôn ngữ thi ca và chất liệu hiện thực thành những tác phẩm đầy hình tượng, giàu tính nhân văn và gần gũi với công chúng. Là người vừa sáng tác, vừa giảng dạy, nghiên cứu và phối khí, nhạc sĩ được nhắc và nhớ đến là một chiến sĩ, nghệ sĩ giàu lòng yêu nước và luôn cháy hết mình cho âm nhạc.
Âm nhạc của Hoàng Vân không chỉ tái hiện thời đại mà ông đã dẫn thân mà những tác phẩm ấy còn có giá trị nghệ thuật và trường tồn cùng năm tháng.ừ thanh âm trong trẻo của Dàn hợp xướng Cung Thiếu nhi Hà Nội, đến những điểm nhấn duyên dáng, tinh tế từ tiếng sáo trúc Ánh Linh, giọng ngâm thơ của NSND Vương Hà, hay những sắc màu ngẫu hứng từ saxophone của nghệ sĩ Quyền Thiện Đắc, flute Lê Thư Hương, piano Trinh Hương... Mỗi chất liệu được khai thác, mỗi nhạc cụ được ông lựa chọn đưa vào trong tác phẩm đã để lại những dấu ấn khó quên trong lòng công chúng.
NSND Hoàng Xuân Bình (đàn bầu) chia sẻ: “Những tác phẩm của nhạc sĩ Hoàng Vân Không chỉ là âm nhạc, mà là những bức tranh sinh động về đời sống, quê hương, con người Việt Nam. Âm nhạc của ông như tiếng nói đại diện cho tâm hồn, tình cảm của hàng triệu người Việt trên khắp đất nước. Từ thuở còn là học sinh, chúng ta đã hát những bài hát của ông mà đôi khi chưa biết tên tác giả. Âm nhạc ấy gần gũi, tươi sáng, hồn nhiên, gieo vào tâm hồn trẻ thơ tình yêu đối với mái trường, thầy cô, bạn bè, quê hương, có thể kể đến như là Em yêu trường em, Con chim vành khuyên,... Điều đặc biệt ở âm nhạc Hoàng Vân là luôn mang tinh thần lạc quan, tươi mới. Tiết tấu sôi nổi, giai điệu đầy cảm xúc và ca từ giản dị nhưng sâu sắc đã tạo nên sự phấn khởi và niềm tin trong mỗi người nghe. Sau này, khi đã được đào tạo bài bản về âm nhạc, tôi lại càng thấm thía và kính trọng tâm hồn lớn lao của nhạc sĩ, một người nghệ sĩ trọn vẹn dành trọn trái tim mình cho nghệ thuật cách mạng. Ông viết về cả ba miền Bắc - Trung - Nam, về Hà Nội, Sài Gòn, về những trận chiến, những người lính, những cô gái tuổi đôi mươi bước ra mặt trận… Mỗi bài là một mảnh ghép của lịch sử, của con người, của tình yêu đất nước”.
Tình yêu, sự kính trọng và biết ơn với âm nhạc Hoàng Vân không chỉ dừng lại ở những nghệ sĩ gạo cội, mà còn lan tỏa sâu rộng tới thế hệ nghệ sĩ trẻ, những người đang tiếp nối và làm sống lại tinh thần ấy bằng chính giọng hát, trái tim của mình. Ca sĩ Đào Tố Loan xúc động chia sẻ: “Chương trình đặc biệt tôn vinh những tuyệt phẩm âm nhạc của cố nhạc sĩ Hoàng Vân, là cột mốc đáng nhớ với Tố Loan. Tố Loan vô cùng vinh dự và may mắn khi được thể hiện hai tác phẩm bất hủ của Bác: “Chào anh Giải phóng quân - Chào mùa xuân đại thắng” và “Người chiến sĩ ấy”. Trong từng giai điệu, Tố Loan cảm nhận sâu sắc và thật sự biết ơn đối với kho tàng âm nhạc đồ sộ và đầy nhân văn. Đó không chỉ là âm nhạc - đó còn là lịch sử, là tâm hồn của cả một dân tộc được chắt lọc và gửi gắm bằng trái tim yêu nước nồng nàn, bằng sự trăn trở và hy sinh của một người nghệ sĩ. Tố Loan xin được bày tỏ sự kính trọng và ngưỡng mộ đối với tình yêu thương mà gia đình, bạn bè và khán giả đã dành cho nhạc sĩ - một tình cảm trong sáng, chân thành, minh chứng cho sức sống bất diệt cho những giai điệu của Nhạc sĩ Hoàng Vân”.
Những nhịp hò dô đầy khí thế trong “Hò kéo pháo”, ca khúc ra đời giữa chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, đến chất dân gian đậm đà và tinh thần lạc quan của “Quảng Bình quê ta ơi” (1964), bài hát làm lay động lòng người bằng giai điệu dân ca miền Trung, hay chất sử thi bi tráng của “Người chiến sĩ ấy”, mỗi tác phẩm đều như một lát cắt lịch sử bằng âm thanh, mang người nghe đi qua những chặng đường gian khó nhưng đầy hào hùng của dân tộc.
Không chỉ tái hiện những “bản nhạc ký ức” một cách trung thành, chương trình còn mang lại cảm xúc mới mẻ với phần phối khí tinh tế, đa sắc và giàu hình ảnh... Tất cả tạo nên một không gian âm nhạc trọn vẹn: vừa trang nghiêm, xúc động, vừa sống động và gần gũi thân thương.
Nhạc sĩ trẻ Cao Đình Thắng, người được tin tương giao trọng trách hoà âm, phối khí, chuyển soạn và đặc biệt là việc phục dựng lại bản tông phổ gốc của nhạc sĩ Hoàng Vân chia sẻ: “ Nhạc sĩ Hoàng Vân là một trong những cây đại thụ của nền âm nhạc nước nhà. Với tôi, ông là một nhà soạn nhạc xuất sắc. Những bản phối khí dàn nhạc của Hoàng Vân đã được nhiều thế hệ người Việt Nam quen thuộc thông qua rất nhiều chương trình được phát sóng trên Đài Tiếng nói Việt Nam.
Để phục hồi được thứ âm nhạc đẹp đẽ ấy, tôi đã phải nghe đi nghe lại rất nhiều lần những bản ghi âm, đồng thời nghiên cứu làm sao để có thể tái hiện và tạo thêm yếu tố thẩm mỹ, phù hợp với dàn nhạc và mang hơi thở thời đại. Nhạc trưởng Lê Phi Phi cùng tôi đã nghiên cứu, tìm lại và phục hồi những bản phối gốc của các tác phẩm này, đồng thời tôi đã xử lý lại về biên chế dàn nhạc để phù hợp với dàn nhạc, nhằm đảm bảo về yếu tố kỹ thuật, âm nhạc và cảm xúc sao cho những điều này vẫn được giữ nguyên và thậm chí còn phát triển mở rộng”.
Với sự góp mặt của ê-kíp là các nhạc sĩ, nghệ sĩ tên tuổi, âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Vân không chỉ sống lại mà còn lan tỏa với diện mạo mới. Ca sĩ Trần Trang, người đã thể hiện “Bài ca gửi người chiến sĩ công an đường sắt” và “Nổi trống lên rừng núi ơi!” chia sẻ: “Với người nghệ sĩ biểu diễn, cái khó nằm ở chỗ: dù giai điệu nghe qua có vẻ nhẹ nhàng, gần gũi, nhưng để thể hiện đúng tinh thần ấy là thử thách vô cùng. Âm nhạc của ông đòi hỏi người ca sĩ không chỉ có kỹ thuật thanh nhạc vững vàng mà còn phải có chiều sâu nội tâm và sự nghiên cứu cẩn trọng.
Trong đêm diễn tôi đã thể hiện ca khúc Ca ngợi người chiến sĩ công an đường sắt, nhìn qua thì tưởng đơn giản, chỉ một trang nhạc, cấu trúc gọn gàng, nhưng càng hát càng thấy nhiều tầng lớp cảm xúc trong đó. Làm việc với nhạc trưởng Lê Phi Phi trong chương trình lần này là một may mắn. Anh đã chỉ cho tôi cách xử lý từng câu hát, cách chuyển màu sắc từ đoạn khoan thai ở phần đầu đến sự sôi nổi ở giữa và niềm hân hoan trong điệp khúc. Nhờ đó, tôi hiểu thêm rằng: để hát nhạc Hoàng Vân không thể chỉ dựa vào kỹ thuật mà cần cả sự tinh tế trong cảm nhận, sự kính trọng với di sản, và nhất là một tình yêu chân thành dành cho âm nhạc”.
Phải khẳng định rằng, từ những sáng tác đầu tay trong kháng chiến đến các ca khúc rồi các tác phẩm khí nhạc, nhạc cho sân khấu, điện ảnh… âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Vân chưa từng tách khỏi tâm hồn Việt Nam.
Chị Phạm Hồng Tuyến, con gái nhạc sĩ Phạm Tuyên chia sẻ: “Tôi đặc biệt ấn tượng với phần Hồi tưởng. Với câu hát “Trời cao trong xanh, sương sớm long lanh”, tôi nghĩ đứa trẻ nào thuộc thế hệ tôi cũng từng hát thuộc lòng. Nhiều khi, bài đó còn được tách riêng thành một ca khúc thiếu nhi, nhưng khi nghe lại trọn vẹn trong tác phẩm gốc hôm nay, tôi mới thực sự nhận ra ký ức xưa ùa về, rõ ràng từng chút một. Đó là những khoảnh khắc thực sự xúc động, đến mức nổi da gà, đặc biệt là đoạn có các em nhỏ hát về anh Kim Đồng, một phần rất hay nhưng hiếm khi được nghe lại đầy đủ và trang trọng như thế.
Tôi cũng rất thích tên chương trình “Cho muôn đời sau” bởi nó cũng gắn liền với tên bài hát “Cho ngày nay, cho ngày mai, cho muôn đời sau” của cố nhạc sĩ nên tôi thấy rằng nó còn mang một ý nghĩa sâu rộng hơn, rằng di sản của ông không chỉ dành cho những người lớn nhìn lại quá khứ, mà còn dành cho thế hệ trẻ, vì lớp trẻ chính là tương lai. Và tôi tin rằng, trong những bài hát của ông, luôn mang những giá trị dành cho tương lai ấy”.
Hai đêm nhạc “ Cho muôn đời sau” đã đưa khán giả trở lại ký ức của một thời vẫn ẩn hiện trong tâm khảm mỗi người dân đất Việt. Với tất cả tấm chân tình và sự tận hiến của tập thể nghệ sĩ, diễn viên, nhạc công và ê kíp sản xuất đã góp phần quan trọng cho thành công của chương trình. Đồng thời, minh chứng cho sức sống lâu bền của âm nhạc Hoàng Vân trong dòng chảy âm nhạc Việt Nam hiện đại.
Chương trình biểu diễn liên quan
Tin tức liên quan
Hồ Gươm Opera
Quy định
@ Bản quyền thuộc về Hồ Gươm Opera