NGHỆ THUẬT & CUỘC SỐNG
Georges Bizet và kiệt tác bất hủ Carmen
Phương Nhung (tổng hợp)
14:25 - 24/03/2025
247
Trong giới âm nhạc, Georges Bizet được coi là một ngoại lệ. Chỉ với opera Carmen, ông đã khắc tên mình vào lịch sử opera châu Âu nói riêng và thế giới nói chung, sánh vai cùng những huyền thoại Rossini, Donizetti hay Verdi.
Georges Bizet sinh ra trong một gia đình có truyền thống âm nhạc nên tài năng của ông bộc lộ khá sớm. Năm 10 tuổi, ông theo học dưới sự hướng dẫn của Charles Gounod và Fromental Halévy tại Nhạc viện Paris. Năm 1855, ở tuổi 17, Bizet hoàn thành Giao hưởng giọng Đô trưởng, nhưng không công bố vì cho rằng tác phẩm chịu ảnh hưởng lớn từ Gounod, mãi tới năm 1935, bản giao hưởng này mới được trình diễn lần đầu.
Năm 1856, ông giành Giải thưởng Offenbach cùng Lecocq nhờ vở operetta Le Docteur Miracle. Một năm sau, với bản cantata Clovis et Clotilde, Bizet đoạt Giải Prix de Rome. Trong những năm 1868, Bizet rơi vào khủng hoảng sáng tác. Nhiều tác phẩm dang dở do sức khỏe suy giảm và cuộc hôn nhân không hạnh phúc giữa ông và Geneviève Halévy. Gia đình ông rơi vào cảnh túng thiếu vì Chiến tranh Pháp – Phổ. Sau thời gian phục vụ trong lực lượng vệ binh quốc gia, Bizet sáng tác Carmen (1875). Ban đầu, vở opera gây tranh cãi vì tính hiện thực táo bạo, nhưng về sau, nó trở thành kiệt tác được khán giả và giới chuyên môn tôn vinh.
Opera Carmen được Bizet chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của Prosper Mérimée (1845) và phải mất gần 2 năm để hoàn thành. Bizet chọn giọng mezzo-soprano cho vai chính, tạo nên một Carmen đầy sức sống và biến ảo. Nhân vật Don José, từ một chàng trai hiền lành, vì say mê Carmen mà không giữ được mình, trở thành kẻ sát nhân. Đây là bước đột phá trong việc xây dựng hình tượng và tính cách nhân vật trong tác phẩm Carmen. Bizet cũng sáng tạo thêm hai nhân vật Escamillo và Micaëla, làm phong phú thêm vở opera so với nguyên tác. Song, ông đặc biệt thích nhân vật Carmen – cô gái xinh đẹp luôn khao khát tự do với những suy nghĩ phóng khoáng, vượt qua định kiến xã hội.
Năm 1875, Carmen ra mắt khán giả tại Nhà hát Opéra-Comique, Pháp. Nhưng trớ trêu thay, đây lại là một thất bại nặng nề, như một định mệnh cay đắng gắn chặt với Bizet. Công chúng khi ấy bị sốc bởi câu chuyện táo bạo và hình tượng một Carmen phóng túng, cuồng nhiệt đã vượt qua khuôn phép và định kiến xã hội thời bấy giờ. Bizet suy sụp hoàn toàn. Căn bệnh đau cuống họng vốn đeo bám từ trước, cộng với sự phản đối của công chúng với đứa con tinh thần mà ông đặt trọn tâm huyết đã bào mòn sức lực của nhà soạn nhạc tài hoa. Ngày 3/6/1875, Bizet qua đời vì một cơn đau tim, khi mới 37 tuổi.
Vài tháng sau, vào tháng 10/1875, Carmen được công diễn tại Vienna và nhanh chóng trở thành một hiện tượng. Từ đó, vở opera này bước vào hành trình chinh phục khán giả trên khắp thế giới, ghi danh Bizet vào lịch sử nghệ thuật hàn lâm âm nhạc như một thiên tài bị lãng quên trong chính thời đại của mình. Bản thân Bizet cũng không bao giờ biết được, cho đến nay, sau 150 năm vở opera Carmen đã trở thành kiệt tác bất hủ của nhân loại.
Trong hai ngày 24 và 25 tháng 4 năm 2025, Carmen với phiên bản phục dựng trung thực bối cảnh và trang phục, tái hiện không gian và tinh thần nguyên bản của buổi công diễn vào năm 1875 tại Nhà hát Opéra-Comique, Paris sẽ được trình diễn ngay tại sân khấu của Nhà hát Hồ Gươm. Vở opera Carmen đúng quy tụ hơn 120 nghệ sĩ, đội ngũ kỹ thuật - sản xuất,... đều đến từ Pháp hứa hẹn sẽ mang đến một phiên bản phục dựng chân thực với thời lượng kéo dài hơn 180 phút.
Tin tức liên quan
Hồ Gươm Opera
Quy định
@ Bản quyền thuộc về Hồ Gươm Opera