Nhạc sĩ Đặng Hữu Phúc sinh năm 1953, là một trong những nhạc sĩ có đóng góp tích cực cho nền âm nhạc Việt Nam. Ông theo học sáng tác và biểu diễn piano tại Trường Âm nhạc Việt Nam (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam). Sau đó, được cử sang tu nghiệp tại Nhạc viện Quốc gia Paris - Pháp những năm 1991-1992. Nhạc sĩ Đặng Hữu Phúc đã có thời gian dài làm việc tại Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam, rồi trở thành giảng viên của Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Các sáng tác của ông có một đặc điểm chung, đó là sự tinh tế trong việc lựa chọn ngôn ngữ âm nhạc, sự kết hợp tài tình chất liệu từ dân ca Việt Nam với những kỹ thuật sáng tác âm nhạc kinh điển của thế giới. Một số tác phẩm nổi bật có thể kể đến như: Pizzicato Việt Nam (2009), Ouverture “Ngày Hội (2003),... Các tác phẩm của ông không chỉ được các nghệ sĩ Việt Nam mà còn được nhiều nghệ sĩ quốc tế lựa chọn biểu diễn ở nhiều nơi trên thế giới như: Pháp, Mỹ, Canada, Úc, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và Việt Nam.

Ở mảng khí nhạc, ông xuất bản: "Tác phẩm cho đàn piano solo, 4 tay, 2 piano, 4 piano" năm 2018. Nhiều tác phẩm viết cho hòa tấu, thính phòng và giao hưởng như: “Chín bức tranh giao hưởng”, phát triển từ dân ca và âm nhạc cổ truyền  Việt Nam, Tổ khúc “Chùm hoa Việt Nam”... Các tác phẩm của ông đều được biểu diễn rất nhiều trong và ngoài nước.

Ngoài viết cho nhạc giao hưởng, thính phòng, ông còn viết cho hợp xướng và hàng trăm ca khúc, romance, đặc biệt là “Tuyển chọn 60 Romances và Ca khúc cho Giọng hát và Piano” là một tập tác phẩm cho thanh nhạc đầu tiên và duy nhất của một nhạc sĩ Việt Nam có đầy đủ cả phần đệm piano. Trong đó, có những bài đã được biết rộng rãi trong công chúng như: “Trăng chiều”, “Hai phía dòng sông”, “Ru con mùa đông”, “Tôi vẫn hát”... Bản hợp xướng và dàn nhạc Đất nước (lời thơ Nguyễn Đình Thi) viết năm 1973, và tập 10 bài viết cho hợp xướng không nhạc đệm acapella. Năm 2022, ông ra mắt cuốn sách “Tác phẩm cho hợp xướng, acapella, thính phòng và giao hưởng”. Trong sự nghiệp sáng tác của mình, nhạc sĩ Đặng Hữu Phúc còn nổi tiếng trong lĩnh vực sáng tác âm nhạc cho điện ảnh. Nhiều tác phẩm nhạc phim của ông ghi đậm dấu ấn như: "Người đàn bà nghịch cát", "Tướng về hưu", "Dòng sông hoa trắng"... với  nhiều giải thưởng, trong đó có Giải Âm nhạc xuất sắc cho phim "Mùa ổi" và "Nắng chiều" tại Liên hoan phim Việt Nam 2001; Giải Kim Tước cho Nhạc phim xuất sắc tại Liên hoan phim Quốc tế Thượng Hải 2005 với tác phẩm "Thời xa vắng"; Giải Âm nhạc xuất sắc phim truyện điện ảnh cho "Bình minh đỏ" ở Cánh Diều Vàng 2021… Với những đóng góp của mình cho âm nhạc, nhạc sĩ Đặng Hữu Phúc đã được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2012.

Những sắc màu âm nhạc

Thời gian qua, trên sân khấu Nhà hát Hồ Gươm, các tác phẩm của nhạc sĩ Đặng Hữu Phúc cũng được nhiều dàn nhạc lựa chọn biểu diễn giới thiệu rộng rãi tới công chúng trong nước và quốc tế mà gần đây nhất là 4 trong số “9 bức tranh giao hưởng từ dân ca Việt Nam” đã được khán giả thực sự yêu thích trong Hòa nhạc “Landscapes of Legend” do Dàn nhạc Giao hưởng Mặt Trời biểu diễn dưới sự dẫn dắt của Nhạc trưởng Olivier Ochanine.

4 trong tổng số “9 bức tranh giao hưởng từ dân ca Việt Nam” được biểu diễn tại Nhà hát Hồ Gươm gồm: Mùa Xuân, Mưa rơi, Điệu múa và Hoa thơm bướm lượn. Nếu như  “Mùa Xuân” là sự kết hợp giữa nguồn năng lượng bừng tỉnh mãnh liệt của mùa xuân và vẻ huyền bí của thiên nhiên. Âm thanh mô phỏng các nhạc cụ dân tộc như tính tẩu và sáo Mèo (của người H’Mông) gợi lên không khí âm nhạc truyền thống, trong khi phần đa âm ở đoạn giữa mang tính thử nghiệm, rất hiện đại. Thì điểm đặc trưng chính của “Mưa rơi” là những nốt pizzicato liên tục theo cùng một nhịp, gợi hình ảnh những giọt mưa rơi đều đặn. Trên nền đó là giai điệu dân gian duyên dáng vang lên.  Còn trong “Điệu múa” mang âm hưởng âm nhạc dân gian Tây bắc, với giai điệu gợi cho người nghe liên tưởng về điệu nhảy, tiếng khèn của các dân tộc vùng cao. Bức tranh “Hoa thơm bướm lượn” với chỉ dẫn “grazioso” (duyên dáng), tiết tấu chấm dôi nhẹ nhàng tái hiện động tác bay lượn của bươm bướm. Tác phẩm mang nhiều sắc thái cảm xúc, từ thân mật đến rực rỡ; đoạn giữa như gợi hình ảnh hàng ngàn cánh bướm muôn màu muôn vẻ cùng tung bay. Ở phần kết, cánh bướm cuối cùng cũng biến mất, để lại dư âm của một cái vỗ cánh.
Chia sẻ về quan niệm khi khai thác chất liệu âm nhạc dân gian đưa vào trong các tác phẩm, nhạc sĩ Đặng Hữu Phúc cho biết: “Dù ở bất kỳ quốc gia nào thì các nhạc sĩ thường có xu hướng khai thác chất liệu âm nhạc dân gian truyền thống của quê hương mình. Từ thời kỳ Lãng mạn, nhiều nhà soạn nhạc đã bắt đầu khai thác chất liệu âm nhạc dân gian để thể hiện bản sắc dân tộc trong các tác phẩm của mình. Tiêu biểu là Frédéric Chopin – Nhà soạn nhạc người Ba Lan, ông đã đưa các điệu nhảy truyền thống như mazurka qua đó thể hiện sâu sắc tinh thần dân tộc Ba Lan. Tương tự, Franz Liszt – Nhà soạn nhạc người Hungary – đã sáng tác loạt Hungarian Rhapsodies (Những khúc Rhapsody Hungary) nổi tiếng, lấy cảm hứng từ âm nhạc dân gian Hungary. Nhà soạn nhạc Edvard Grieg của Na Uy là một cũng sử dụng giai điệu dân gian Na Uy trong nhiều tác phẩm của mình. Tại Nga, Pyotr Ilyich Tchaikovsky và sau này là Igor Stravinsky cũng khai thác chất liệu dân gian Nga một cách tài tình, tạo nên những kiệt tác mang dấu ấn riêng biệt của văn hóa Nga. Từ đó có thể thấy, nhiều nhà soạn nhạc được ghi nhớ không chỉ vì tài năng kỹ thuật mà còn vì họ đã góp phần khắc họa tinh thần và linh hồn dân tộc qua âm nhạc. Là một nhạc sĩ Việt Nam, tôi tự hào với kho tàng âm nhạc dân gian phong phú và đưa những chất liệu đó vào các sáng tác của mình. Các tác phẩm của tôi mang âm hưởng vùng dân ca phía Bắc, đặc biệt là vùng núi cao và các làn điệu như quan họ, chèo – những di sản văn hóa dân gian giàu chất nhạc và bản sắc”.

Những đóng góp trong sáng tạo của nhạc sĩ Đặng Hữu Phúc không chỉ tạo dấu ấn trong đời sống âm nhạc đương đại mà còn góp phần tạo ra một hướng đi mới cho giao hưởng Việt Nam hiện đại, có gốc rễ từ truyền thống và sức lan tỏa đến với bạn bè quốc tế. Những tác phẩm của ông cũng góp phần truyền cảm hứng cho thế hệ sáng tác trẻ, mở ra con đường đi riêng đầy bản sắc cho âm nhạc hàn lâm Việt Nam.

“9 bức tranh giao hưởng từ dân ca Việt Nam” là tổ khúc giao hưởng được nhạc sĩ Đặng Hữu Phúc sáng tác dựa trên chất liệu dân ca Việt Nam. Tổ khúc gồm 2 phần với 2 chất liệu âm nhạc dân gian khác nhau. Phần 1 gồm 6 bức tranh giao hưởng lấy chất liệu từ âm nhạc dân ca Tây Bắc của một số dân tộc Tày, Nùng, Xá, H’Mông… Phần 2, gồm 3 giao hưởng với chất liệu sáng tác từ âm nhạc dân ca đồng bằng Bắc Bộ Việt Nam mà ở đây chính là những câu hát quan họ.